Pocztówka

Dziś jest ciekawiej. Przesyłkę – a jakże, priorytetową – którą wysłałem z Nowego Targu doręczono w Grodzisku Mazowieckim już po dziewięciu dniach. A książkę, kupioną we wtorek po południu przez internet, przypadkiem właśnie w Grodzisku Mazowieckim, dostałem już w środę przed południem w Nowym Targu. Mimo, że ode mnie szła w dół, a do mnie pod górę… Co więcej, pan kurier nie fatygował się zadomofonić do mnie, tylko wszedł jak do stodoły i nawet nie zadzwonił do drzwi, tylko postawił przesyłkę na wycieraczce i poszedł sobie. Oczywiście, to miła zmiana w stosunku do poprzednich działań, kiedy przesyłka do mnie w ogóle nie została przez listonosza zabrana z poczty, tylko zamiast niej wrzucono mi do skrzynki awizo – mimo że cały czas byłem w domu. To i tak dobrze, bo kiedyś nawet awiza nie dostałem i tylko sam po paru dniach wpadłem na to, że zamówiona książka czeka na mnie na poczcie. Pewno doręczyciel był słabego zdrowia i nie mógł nosić nawet awiz, no a książki to już teraz piszą takie grube i wydają w twardych okładkach – najnowszy Dan Brown ma ponad 700 stron, twardą okładkę i ponad 770 gramów żywej wagi. Jakby wszystkich 17 Nowotarżan, którzy w rejonie mojej poczty czytują książki, kupiło sobie właśnie wydaną Tajemnicę tajemnic i powierzyło jej doręczenie poczcie, to pod ciężarem nowych przygód profesora Roberta Langdona listonosz dostałby ruptury i wysiadłby mu kręgosłup. Teoretycznie podobno codzienne wykonywanie kilku tysięcy kroków i systematyczny wysiłek fizyczny sprzyjają dobrej kondycji, ale to zdaje się sprawdza się tak samo jak to, że sport to zdrowie i że kuchnia wegetariańska i zawierająca owoce morza sprzyja utrzymaniu dobrej figury, co zapewne przyzna każdy, oglądający wegańskiego słonia czy żywiącego się planktonem płetwala błękitnego.

Przyznaję wszakże, iż mam we wdzięcznej pamięci jednego z naszych listonoszy, który nie zastawszy mnie w domu i nie doręczywszy mi przesyłki (sorry, to znów była książka…), zauważył mnie jak kuśtykałem pod okolicznym sklepem, poprosił, żebym zaczekał, po czym pobiegł na pobliski parking (bo doręczał nowocześnie, posługując się własnym samochodem), wygrzebał w torbie moją paczkę i wręczył mi ją, żebym nie musiał się fatygować na pocztę, która zresztą pracuje tylko przez kilka godzin i to różnych w różnych dniach i obsługuje ją jedna pani.

A pamiętam doskonale najdawniejsze czasy, kiedy prawie na każdej ulicy był kiosk „Ruchu”, gdzie można było kupić widokówki, pocztówki, koperty i przede wszystkim znaczki pocztowe. Znaczki i inne akcesoria korespondencyjne można było też kupić, a listy nadać w punktach pocztowych, znajdujących się w sklepach osiedlowych czy samoobsługowych, dziś zwanych marketami. Potem z placówek tych znikła możliwość nadawania listów poleconych i opłacania rat i czynszów, później wycofano znaczki, a wreszcie z ulic poznikała większość skrzynek pocztowych i wszystko znów trzeba było załatwiać na poczcie. Z czasem zaczęła też znikać tradycja pisania listów, wysyłania życzeń i nadawania telegramów, które stały się niepotrzebne w momencie, kiedy każdą pilną wiadomość można było wysłać błyskawicznie wprost do adresata mailem, SMS-em czy innymi technikami korespondencji cyfrowej. Tylko jak przechować na pamiątkę SMS z gratulacjami ślubnymi?

Jeszcze kilka – no, może kilkanaście – lat temu wysyłałem coś koło setki kart świątecznych z okazji Bożego Narodzenia. Wielkanoc cieszyła się u mnie mniejszym wzięciem pocztowym. Kolorowe kartki mogłem kupić wszędzie, więc kupowałem w sklepach spożywczych jako dodatek do karpia czy babki drożdżowej. Ale znaczki już były tylko na poczcie. Wysyłających było wtedy wielu, wszyscy co najmniej w moim wieku i wszyscy stojący przede mną w kolejce na poczcie. Nie narzekałem, inni mieli tak samo źle albo gorzej, co zawsze jest pewną pociechą w kłopotach, chodziłem na te przedświąteczne zakupy na kilka tygodni przed Wigilią, ale wszyscy w kolejce byli tak samo cwani. Więc staliśmy grzecznie w ogonku, rozglądając się po pomieszczeniu wielkości góralskiej białej izby, bo taką miałem „swoją” pocztę, a właściwie coś, w co poczta się przekształciła: skrzyżowanie kiosku „Ruchu”, salki parafialnej i księgarni, gdzie na rozstawionych gęsto witrynach rozkładały się pisma prawicowe, ezoteryczne i religijne, dewocjonalia, liczne biografie świętego Jana Pawła II i kosmetyki, z wodą brzozową na czele.

Kupowałem te znaczki, zawsze za dużo, wracałem do domu, otwierałem notes z adresami i zaczynałem pisać, starając się dla każdego dobrać inną kartę i inną treść życzeń, co było bez sensu, bo adresaci jeśli nawet się znali między sobą to raczej nie pokazywali sobie nawzajem otrzymanych ode mnie świąteczności. Co roku w notesie przybywało adresów, ale też coraz więcej było przekreślonych, z powodu dezaktualizacji adresata. Stąd coroczna superata w znaczkach. A te w kolejnym roku nie dawały się użyć, bo rosła cena listu. Te notesy zwykle stanowiły część rocznego kalendarza, gromadziłem je na dnie przepastnych szuflad biurka, co roku też kupowałem sobie w prezencie nowe eleganckie kalendarzo-notesy i co roku, gdzieś tak na początku stycznia, pracowicie przepisywałem adresy, opuszczając tych, którzy w ostatnim czasie rzucili palenie, natomiast zachowując w pisemnej pamięci tych, którzy (które) wyrzucili do śmieci mnie i znajomość ze mną, albo z obozu nielicznych przyjaciół przeszli do obozu licznych przeciwników. Cóż, liczyłem na to, że może się nawzajem odmienimy.

Sam też dostawałem karty ze świątecznymi życzeniami, a jakże. Zwykle w proporcji jedna otrzymana na pięć wysłanych. Te otrzymane układałem potem pod choinką, obok prezentów, żeby się chwalić, jak to mnie ludzie kochają i o mnie pamiętają, niechby tylko świątecznie. I kiedy już zostały tylko trzy-dwie-jedna, dostrzegłem, że ja sam ze stu przeszedłem na pięćdziesiąt-dwadzieścia-dziesięć-pięć. A potem zauważyłem, ile pięknych i bezznaczkowych kart świątecznych można wysłać mailem i moje wizyty w placówce pocztowej, czyli nowocześnie mówiąc – pocztówce – w zasadzie ograniczyły się do odbierania tam przesyłek, których doręczyciel z takich czy innych powodów nie doręczył. A w życzeniach wysyłanych przez internet zaczął dominować hurt: wiele instytucji, z którymi miałem w minionym roku do czynienia, niekiedy tylko incydentalnie, a i wiele leniwych osób włączało mnie do listy odbiorców tego samego mailika z tym samym rysunkiem i tą samą, zwykle dość sztampową, treścią. Takie życzenia podlegały u mnie zazwyczaj elektronicznej utylizacji: jeśli nie jestem dla kogoś na tyle ważny, żeby mnie nie traktować indywidualnie, to taka znajomość nie ma sensu. Cóż, ja przynajmniej każdemu wysyłałem życzenia osobne, spodziewając się, że odbiorca ucieszy się, że choć w chwili ich pisania, myślałem właśnie o nim. Nie znoszę masówki. I tak kilka lat temu poczta przestała dla mnie być miejscem wysyłania pocztówek, a ona sama jako pocztówka przestała być dla mnie ważną miejscówką.

Odnotowuję tu dla potomności filologiczny fakt, iż słowa z końcówką -ówka, stały się modne jako bardziej familiarne spieszczenia. Miejscówka zastąpiła miejsce (choć nie wyparła destynacji), osobówka – na wzór ciężarówki – określa samochód osobowy, stylówka to sposób ubrania się czy w ogóle ubranie… Puchówka to kurtka czy kamizelka, wypełniona na ogół plastikowymi odpadami udającymi puch, dwuznaczna nosówka to specyficznie wymawiana przez nos głoska, ale i groźna choroba wirusowa u psów, podczas gdy wirusówka to rozmaitego rodzaju wirusowa infekcja u ludzi. Księżycówka zaś to nie jest hipotetyczna mieszkanka Księżyca, tylko domowej produkcji wódeczność. A mieszkaniówka to nie dawna mieszkanka, tylko gałąź gospodarki, zajmująca się budową mieszkań.

Dwuznaczne jest też samo słowo końcówka, bo oznacza nie tylko zakończenie słowa, ale i przedmiotu, no i poniekąd egzystencji. Natomiast w związku z rozbudową sieci autostrad i zmianie charakteru poboczy dróg – jednoznaczne dotąd słowo tirówka coraz częściej jest stosowane tylko na określenie samochodu ciężarowego o dużym tonażu, służącego do transportu międzynarodowego.

 Maciej Pinkwart 18 września 2025