SATYRYKON LEGNICA 2023 rys. Zbgniew Woźniak
Butenko dla małych i dużych
30 czerwca 2023
Muzeum Karykatury w Warszawie zaprasza na familijną wystawę „Butenko dla małych i dużych”. Wystawa Bohdana Butenki – jednego z najwybitniejszych polskich grafików i ilustratorów – to wybór prawie 450 prac z jego trwającej blisko siedem dekad kariery artystycznej. Pokażemy na niej zarówno prace znane i lubiane, jak i dzieła, które nigdy wcześniej nie były prezentowane publiczności.
Podstawę wystawy stanowi wybór żartów rysunkowych i krótkich humorystycznych form komiksowych, w tym oryginalnych plansz z przygodami Gapiszona. W drugiej części ekspozycji zaprezentujemy skarby odnalezione w archiwach rodzinnych autora: projekty niewydanych książek i książek przygotowanych dla zagranicznych wydawców, niepublikowane ilustracje i kolaże, plansze telewizyjne, klisze animacyjne, abstrakcyjne grafiki, pejzaże z egzotycznych podróży i realistyczne ćwiczenia warsztatowe.
– Archiwum Bohdana Butenki to same perełki – mówi Paweł Płoski, dyrektor Muzeum Karykatury. – Zanurzenie się w tym zbiorze było przyjemnością i przygodą. Przyjemnością, bo to spotkanie z wspaniałym twórcą i jego bohaterami. Co rysunek to czysta radość. Przygodą było oglądanie prac niepublikowanych – to odkrywanie niezwykłej wyobraźni Bohdana Butenki. Gdy zobaczyliśmy przymiarki do zilustrowania „Lokomotywy” Juliana Tuwima, zaniemówiliśmy. Te pomysły wyprzedzały swój czas. Wyglądają, jakby powstały ostatnio, a nie kilkadziesiąt lat temu.
– Bohdan Butenko był tytanem pracy i perfekcjonistą – zaznacza Michał Rzecznik, współkurator wystawy. – Zaprojektował i zilustrował kilkaset książek, współpracował z czołowymi polskimi czasopismami, był autorem scenografii teatralnych i telewizyjnych. Zajął też poczesne miejsce w panteonie polskiego komiksu. Od połowy lat 60. stworzył tysiące krótkich i dłuższych historii obrazkowych dla dzieci, powołując do życia takich bohaterów jak Gucio i Cezar czy Kwapiszon. Na wystawie w Muzeum Karykatury będzie można zobaczyć blisko 150 oryginałów historyjek z przygodami Gapiszona, dopełnionych wyborem żartów rysunkowych dla najmłodszych.
Mniej znaną częścią spuścizny Bohdana Butenki jest twórczość humorystyczna. Pomimo publikacji w „Szpilkach” i „Przekroju” ojciec Gapiszona nie zdołał zaistnieć w świadomości polskich odbiorców jako rysownik stricte satyryczny. Swoim uroczym, choć ciętym humorem, zachwycił zaś zagranicznych odbiorców. W Muzeum Karykatury po raz pierwszy pokażemy tak szeroki wybór prac humorystycznych Bohdana Butenki publikowanych między innymi w Wielkiej Brytanii, Francji, Grecji, Danii i Szwecji.
Wystawa Butenko dla małych i dużych jest pomyślana jako wystawa familijna, budująca przekaz interesujący różne grupy wiekowe. Dlatego rysunki będą prezentowane – w ramach aranżacji scenograficznej – w dwóch pasmach. Na wysokości wzroku dorosłych rysunki satyryczne i żarty rysunkowe, niżej na wysokości wzroku dzieci prace dla najmłodszych. Dziecięcy widzowie przy wejściu dostaną muzealne bingo – zabawę, która zachęci do uważnego oglądania wystawy.
Bohdan Butenko (1931-2019)
Ilustrator, grafik, projektant książek, scenograf, twórca plakatów, rysunków satyrycznych, komiksów i filmów. Urodził się w Bydgoszczy, później zamieszkał w Warszawie, a następnie w Pruszkowie. Studiował na Akademii Sztuk Plastycznych. Dyplom obronił w 1955 roku w pracowni grafiki książkowej Jana Marcina Szancera na podstawie ilustracji do książki Mikołaja Leskowa Opowieść o tulskim mańkucie i stalowej pchle. W tym samym roku został redaktorem artystycznym wydawnictwa Nasza Księgarnia.
Jego debiut ilustratorski przypadł na 1954 rok. Jako ilustrator, autor komiksów oraz projektant okładek współpracował z wieloma polskimi wydawnictwami. Książki z jego rysunkami publikowały także oficyny zagraniczne we Francji, Niemczech, Japonii, na Węgrzech, w Szwajcarii oraz Wielkiej Brytanii.
Przygotowywał również ilustracje oraz serie komiksowe do czasopism dla dzieci i młodzieży m.in.: „Miś” i „Świerszczyk”. Napisał i zilustrował książki oraz komiksy, których bohaterami byli stworzeni przez niego Gapiszon oraz Kwapiszon. Ponadto był autorem wielu innych książek i komiksów. Opracował graficznie i zilustrował książki wielu autorów, m.in. Edmunda Niziurskiego, Wiktora Woroszylskiego, Wandy Chotomskiej, Kornela Makuszyńskiego czy Jana Brzechwy.
Butenko zajmował się także rysunkiem prasowym. Jego prace satyryczno-humorystyczne publikowały głównie czasopisma zagraniczne w tym „The Sun” czy „The Independent”. W Polsce jego rysunki ukazywały się mi.in w tygodnikach „Szpilki” i „Przekrój”. Opracował plastycznie kilka filmów animowanych, a pod koniec lat 50. debiutował jako scenograf teatralny. Autor plakatów filmowych, okolicznościowych, reklamowych i teatralnych.
Wystawa Butenko dla małych i dużych potrwa od 30 czerwca do 29 października 2023 roku w Muzeum Karykatury w Warszawie, ul. Kozia 11. Muzeum jest czynne we wtorek, środę, piątek, sobotę i niedzielę w godzinach 10.00 – 18.00 oraz w czwartek w godzinach 12.00 – 20.00. Bilety: 15 zł / 10 zł, we wtorki wstęp bezpłatny.
Partnerzy wystawy: SPAK, WAREXPO
Patroni medialni: Polskie Radio Dzieciom, TVP Kultura, Przekrój, ladnebebe.pl, Gazeta Dzieci, Świerszczyk, Zwykłe Życie
