ZAWÓD DZIENNIKARZA – definicja, status prawny

Dawniej, by zostać dziennikarzem, trzeba było mieć legitymację, redaktora nad sobą i drukarnię, która zechce wydrukować Twoje słowa. Dziś wystarczy konto na profilu społecznościowym i odrobina wolnego czasu. Każdy może być nadawcą, komentatorem, a nawet „reporterem”. Czy więc w takim świecie tradycyjne stowarzyszenia dziennikarskie – z biurem, pieczątką i kodeksem etyki – mają jeszcze rację bytu?

Z pozoru wydaje się, że ich czas minął. Internet otworzył drzwi wszystkim: blogerom, youtuberom, influencerom, komentatorom. Prasa drukowana traci na znaczeniu, redakcje kurczą się, monopol wielkich mediów został skutecznie przełamany, a o tym, co i kiedy oglądamy – decydują algorytmy. Po co więc komuś przynależność do organizacji, która wygląda jak relikt XX wieku?

Żyjemy w czasach nieoczywistych — postpandemicznych, a zarazem przedwojennych. W epoce rozchwianych wartości, moralnego niepokoju i emocjonalnej destabilizacji. Świat, który jeszcze wczoraj wydawał się uporządkowany, dziś przypomina rozbite zwierciadło: każde jego pęknięcie odbija inną wersję rzeczywistości. Powszechny brak autorytetów i upadek dawnych kanonów sprawiają, że wszystko staje się względne w interpretacji, lecz bezwzględne w ocenie. Manipulacje, fejk newsy, sztucznie generowane oburzenia — to nie margines, to codzienność. I w tym medialnym zgiełku rodzi się pytanie, które brzmi coraz bardziej dramatycznie: czy w takim świecie jest jeszcze miejsce na prawdę?

A jeśli tak — kto ma prawo ją wypowiadać?

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego opracowało koncepcję wdrożenia regulacji wynikających z EMFA do polskiego porządku prawnego. EMFA zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia przejrzystości wszelkich stosowanych środków mogących mieć wpływ na pluralizm i niezależność mediów. Przejrzystość ta, w opinii Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, nie powinna odnosić się wyłącznie do samej treści tych środków, ale także do procedury ich przyjmowania.
W związku z powyższym, przed przystąpieniem do prac nad projektem aktu normatywnego, który wdroży wymogi wynikające z EMFA do polskiego porządku prawnego, MKiDN rozpoczyna proces konsultacji społecznych dotyczących kierunków przyszłych regulacji.
Uwagi do projektu można zgłaszać do 23 września 2024 r. na formularzu „Tabela do zgłaszania uwag” również drogą mailową na adres dmisk@mkidn.gov.pl.

Materiały do konsultacji oraz wspomniany formularz można znaleźć na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Prosimy przewodniczących oddziałów by do konsultacji włączyli możliwie jak największa liczbę naszych członków. Nie wykluczamy , że w tej istotnej dla dziennikarzy sprawie zorganizujemy w Warszawie spotkanie seminaryjne.

Andrzej Maślankiewicz

sekretarz generalny ZG SDRP

Stanowisko Zarządu Izby Wydawców Prasy w sprawie propozycji uchwalenia ustawy o zawodzie dziennikarza.

Zarząd Izby Wydawców Prasy z niepokojem przyjął informację, że „Prawo i Sprawiedliwość” w swoim oficjalnym programie rozważa uchwalenie ustawy regulującej status zawodu dziennikarza. Zdaniem rządzącej partii, głównym celem takiej regulacji byłoby „utworzenie samorządu, który dbałby o standardy etyczne i zawodowe, dokonywał samoregulacji oraz odpowiadał za proces kształtowania adeptów dziennikarstwa”. Zarząd IWP zwraca uwagę, że takie rozwiązanie jest sprzeczne z przyjętym w Polsce modelem wolności mediów. Już u początków odrodzonej polskiej demokracji, powszechnie przyjęto zasadę otwartego dostępu do zawodu dziennikarskiego jako gwarancję wolności sumienia, słowa i prasy. Jednocześnie konstytucyjna wolność zrzeszania się dała szeroką przestrzeń dla samoorganizacji środowiska dziennikarskiego. Dzięki niej mamy dziś w Polsce stowarzyszenia dziennikarskie i organizacje wydawców. Organizacje te przyjęły własne ale odwołujące się do podobnych wartości kodeksy etyki i dobrych praktyk oraz standardy profesjonalnego dziennikarstwa. Jednocześnie obowiązujące w Polsce prawo prasowe definiuje status dziennikarza i redakcji, dając też szeroką gamę instrumentów egzekwowania etyki dziennikarskiej i kwalifikowania do zawodu oraz zapewniając równowagę wolności słowa i odpowiedzialności dziennikarzy i redakcji.

Zdaniem Zarządu IWP uchwalenie nowej regulacji wprowadzającej obowiązkowy samorząd mogłoby być szkodliwe dla wolności prasy i samego zawodu dziennikarskiego, tworzyć obszary wykluczenia i generować konflikty w naszym różnorodnym środowisku.

Warszawa, 19.09.2019

Kiedy nie ma mediów publicznych, a jest propaganda wzorem z lat słusznie minionych, potrzebne są wolne, obywatelskie media. Pod takimi hasłami odbył się w Warszawie Kongres Mediów Obywatelskich. Kilkudziesięciu uczestników z całej Polski reprezentowało gazety, rozgłośnie, portale internetowe, telewizje działające pod wspólnym mianownikiem – obywatelskie.